Hàng Việt vẫn đi đường vòng khi xuất khẩu sang Canada

Ông Hoàng Minh Chiến, Phó Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) cho biết, thay vì xuất khẩu trực tiếp, một phần đáng kể khoảng 4 tỷ USD trong tổng kim ngạch hàng hóa Việt Nam vào thị trường Canada vẫn phải thông qua các kênh phân phối trung gian đặt tại Hoa Kỳ.

"Nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên chủ yếu là do đặc điểm vận hành của chuỗi cung ứng khu vực Bắc Mỹ, nơi nhiều tập đoàn bán lẻ lớn như Walmart, Costco, Amazon, Wayfair... đặt trung tâm logistics tại Hoa Kỳ để phục vụ cả thị trường Bắc Mỹ…", ông Chiến nói.

Canada là một trong những thị trường tiềm năng hàng đầu với nền kinh tế mở, nhu cầu đa dạng về hàng hóa, sở hữu sức mua lớn và hệ thống tiêu chuẩn cao, đóng vai trò là cửa ngõ quan trọng để doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận sâu hơn chuỗi cung ứng khu vực Bắc Mỹ.

Đặc biệt, việc cả hai quốc gia cùng là thành viên Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) đã tạo điều kiện thuận lợi để thúc đẩy hợp tác thương mại song phương, thông qua các cam kết về cắt giảm thuế quan, mở cửa thị trường và cải cách thủ tục, nhiều ngành hàng xuất khẩu chủ lực của hai bên có thêm cơ hội tiếp cận thị trường đối tác, góp phần thúc đẩy tăng trưởng xuất nhập khẩu theo hướng thực chất và bền vững.

Các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam gồm dệt may, giày dép, gỗ và sản phẩm gỗ, thủy sản, cà phê, linh kiện điện tử, máy móc thiết bị… đều được người tiêu dùng Canada đánh giá cao về chất lượng và giá cả cạnh tranh. Ngược lại, Canada là nguồn cung đáng tin cậy các sản phẩm nông nghiệp công nghệ cao, thực phẩm chế biến, phân bón và nguyên liệu công nghiệp sản xuất.

Theo ông Chiến, mô hình phân phối này phần nào giúp hàng hóa Việt Nam tiếp cận thuận lợi hơn tới người tiêu dùng Canada nhờ tận dụng cơ sở hạ tầng và năng lực phân phối hiện đại. Tuy nhiên, hình thức này cũng đồng thời đặt ra nhiều thách thức trong việc kiểm soát thị trường mục tiêu, nâng cao năng lực xây dựng thương hiệu quốc gia, cũng như tối ưu hoá giá trị gia tăng và phát triển xuất khẩu bền vững trong dài hạn.

Ngoài vấn đề kênh phân phối, sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam hiện vẫn đối mặt với một số hạn chế về năng lực chế biến sâu, nhận diện thương hiệu chưa được định vị rõ ràng và chất lượng chưa đồng đều. Điều này khiến nhiều nhóm hàng, đặc biệt là nông sản, thực phẩm, dù có sản lượng cao nhưng giá trị kim ngạch chưa tương xứng, phần lớn lợi nhuận vẫn bị chia sẻ qua các khâu trung gian.

Bà Thạch Vũ Thùy Linh, Chủ tịch HĐQT Công ty Renso Foods, một trong các doanh nghiệp có đang mặt tại thị trường Canada cho biết, sản phẩm từ nước xuất khẩu trong khu vực đang chiếm ưu thế so với các sản phẩm thế mạnh của Việt Nam. Đơn cử, trong các siêu thị lớn của Canada, sản phẩm phở 'make in Thái Lan' đang xuất hiện rất nhiều, hay sản phẩm nước mắm 'make in Hong Kong', 'make in Thái Lan' cũng chiếm ưu thế.

"Các doanh nghiệp Việt Nam cần tập hợp lại, cùng xây dựng, phát triển thương hiệu Việt Nam tại thị trường này", bà Linh nói.

Bên cạnh đó, thị trường Canada rất nghiêm ngặt, đặc biệt khi nước này hỗ trợ y tế toàn dân nên càng kiểm soát chặt chẽ hơn các sản phẩm nhập khẩu. Chính vì vậy, doanh nghiệp trước khi vào thị trường phải rà soát xem đã đáp ứng hay chưa đáp ứng những tiêu chí nào.

"Nếu cần thiết, các doanh nghiệp hợp tác xây dựng một chuỗi sản xuất, thay vì mỗi doanh nghiệp làm một sản phẩm cạnh tranh với nhau…", bà Linh đưa ra lời khuyên.

Bà Trần Thu Quỳnh, Tham tán thương mại Việt Nam tại Canada cho biết, chính phủ và cộng đồng doanh nghiệp của hai nước đều hiểu tầm quan trọng của việc mở rộng ký kết các FTAs để tiếp cận các thị trường đa dạng và xây dựng chuỗi cung ứng có khả năng phục hồi và vì vậy, đây là cơ hội để doanh nghiệp có thể tiếp cận thị trường 4.4 tỷ người tiêu dùng của các FTAs mà hai nước là thành viên.