Trong những năm qua, cây cau trở thành cây trồng cho thu nhập khá cao ở Tây Nguyên cũng như một số địa phương khác trong cả nước. Một số vựa thu mua cau cũng đầu tư chuyển từ chế biến thủ công sang máy móc hiện đại, công suất lớn.
Nước ta có những vùng chuyên trồng và chế biến cau lớn để xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc. Theo đó, loại quả này có những lúc giá chỉ 3.000-7.000 đồng/kg, nhưng khi Trung Quốc tăng cường nhập khẩu giá lại tăng phi mã lên tới 60.000-90.000 đồng/kg.
Theo Tridge, công ty hàng đầu của Hàn Quốc về phân tích dữ liệu ngành nông nghiệp và thực phẩm, Trung Quốc là thị trường xuất khẩu cau chính của Việt Nam. Năm ngoái, Việt Nam xuất khẩu tổng giá trị 5,13 triệu USD (hơn 130 tỷ đồng) sang Trung Quốc. Tuy nhiên, sản lượng cau tại đảo Hải Nam của Trung Quốc năm nay đã giảm mạnh do dịch bệnh và bão, dẫn đến việc nước này tăng cường nhập khẩu cau từ Việt Nam. Giá cau tại Trung Quốc đã đạt đỉnh 270.000 đồng/kg vào giữa tháng 10, nhưng đã hạ nhiệt xuống còn 220.000 đồng/kg vào ngày 25/10.
Xuất khẩu cau của Việt Nam tăng mạnh 1.240%. Ảnh: MH
Thương lái Trung Quốc đã bắt đầu rút về nước do không nhận được thêm thông tin từ các nhà máy sản xuất kẹo cau tại Trung Quốc. Điều này khiến thị trường cau Việt Nam trở nên bấp bênh hơn.
Theo báo cáo tổng hợp từ Hiệp hội Rau quả Việt Nam (VINAFRUIT), trong tháng 8/2024, xuất khẩu cau của Việt Nam đạt 9,28 triệu USD, tăng 1.240% so với cùng kỳ năm 2023. Lũy kế 8 tháng của năm 2024 đạt 21,2 triệu USD so với cùng kỳ năm ngoái, tăng 51,3%. Cau trở thành mặt hàng xuất khẩu đứng thứ 13 của Việt Nam trong 8 tháng qua; đứng trên cả hạt hạnh nhân, quả vải, macca và chôm chôm.
Ở chiều ngược lại, thông tin từ Hiệp hội Rau quả Việt Nam, do nguồn cung hạn chế nên Việt Nam cũng tăng nhập khẩu cau. Trong tháng 8/2024, nhập khẩu cau đạt gần 3,3 triệu USD, tăng 223% so với cùng kỳ năm trước; lũy kế 8 tháng năm 2024 các thương nhân và doanh nghiệp đã chi ra gần 9 triệu USD để nhập khẩu cau (tương đương 225 tỷ đồng). So với cùng kỳ năm ngoái, nhập khẩu cau tăng vọt 324%.
Với con số trên, cau đứng thứ 15 và chiếm 0,78% giá trị nhập khẩu nhóm quả và hạch quả nhập khẩu về Việt Nam trong 8 tháng năm nay, tăng 0,37 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm 2023.
Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký VINAFRUIT, cho biết: Cau chưa phải là mặt hàng xuất khẩu chính ngạch qua thị trường Trung Quốc. Hiện tại, sản phẩm mới chỉ xuất khẩu qua Trung Quốc theo hình thức trao đổi giữa cư dân biên giới. Chính vì vậy, sản phẩm này vẫn tiềm ẩn rủi ro.
Giá cau tươi bình thường phổ biến chỉ từ 20.000 - 30.000 đồng/kg. Lần sốt giá cau tươi gần nhất là vào tháng 9/2021, lên tới 70.000 đồng/kg. Ở thời điểm đó các chuyên gia, cơ quan chức năng cũng khuyến cáo người dân không nên chạy theo cơn sốt giá nhất thời vì sản phẩm chưa được phép xuất khẩu chính ngạch vào thị trường Trung Quốc.
Hiện, cau được sử dụng như một vị thuốc quý. Trong Đông y, cau là vị thuốc để chữa một số bệnh liên quan đến hệ tiêu hoá, ngăn ngừa thiếu máu, chữa dị ứng ngoài da, chống viêm họng và giữ ấm cơ thể...
Ngoài ra, cau non còn được sử dụng để sản xuất kẹo và là nguyên liệu chế biến nhiều món ăn. Loại kẹo cau rất phổ biến ở Trung Quốc, đặc biệt là vùng lạnh nhờ có công dụng chống viêm họng và giữ ấm cơ thể.
Tại các huyện Nghĩa Hành và Sơn Tịnh (Quảng Ngãi), giá cau tươi hiện chỉ còn dao động khoảng 20.000 - 30.000 đồng/kg. Các thương lái thu mua cầm chừng và giá cả thay đổi theo ngày khiến nhiều người lo lắng. Những điểm thu mua cau dọc đường hạ bảng hiệu, đóng cổng ngừng mua.
Ở huyện Sơn Tây (Quảng Ngãi), nơi được mệnh danh là "xứ ngàn cau" với hơn 1.000 ha, tình trạng thu mua cũng bị chững lại. Một số đại lý cho biết, thương lái Trung Quốc hiện chỉ thu mua cau đẹp để sấy, trong khi phần lớn lò sấy đã tạm ngừng hoạt động do không còn đơn hàng từ Trung Quốc.
