Xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ cần tư duy thị trường

Ngành thủ công mỹ nghệ còn nhiều dư địa phát triển

Thông tin tại Hội thảo: “Tư vấn nâng cao năng lực Marketing xuất khẩu sản phẩm thủ công mỹ nghệ làng nghề Việt Nam” do Hiệp hội làng nghề Việt Nam (VICRAFTS) tổ chức ngày 9/10 tại Hưng Yên, TS Tôn Gia Hóa, Phó Chủ tịch VICRAFTS cho biết, Việt Nam hiện có hơn 5.400 làng nghề và làng nghệ truyền thống với nhiều mô hình sản phẩm khác nhau, như: mây tre đan, gốm sứ, thêu dệt; đúc đồng, trạm khắc gỗ, trang sức, đá quý. Doanh thu của các làng nghề nay rơi vào khoảng 75 nghìn tỷ đồng…

Theo đại diện VICRAFTS, trong nhiều năm gần đây, hàng thủ công mỹ nghệ luôn nằm trong nhóm 10 mặt hàng xuất khẩu có kim ngạch lớn nhất của Việt Nam với rất nhiều sản phẩm đa dạng, có giá trị gia tăng cao, biên độ lợi nhuận lớn hơn so với nhiều mặt hàng xuất khẩu khác.

Theo thống kê, cứ 1 triệu USD xuất khẩu các mặt hàng thủ công mỹ nghệ mang lại lợi nhuận gấp 5-10 lần so với nhiều mặt hàng xuất khẩu khác. Giá trị thực thu từ việc xuất khẩu mặt hàng này lại rất cao, do hàng thủ công mỹ nghệ sản xuất chủ yếu bằng nguồn nguyên liệu sẵn có trong nước, nguyên phụ liệu nhập ước tính chỉ khấu hao từ 3-3,5% giá trị xuất khẩu. Chưa kể, những làng nghề này đã tạo việc làm cho trên 5 triệu lao động nông thôn.

Hội thảo: “Tư vấn nâng cao năng lực Marketing xuất khẩu sản phẩm thủ công mỹ nghệ làng nghề Việt Nam” được tổ chức tại Hưng Yên sáng 9/10 . Ảnh: Thanh Thanh

“Mặc dù có kim ngạch xuất khẩu không cao so với một số ngành hàng khác nhưng hàng thủ công mỹ nghệ lại mang về cho đất nước nguồn ngoại tệ với tỉ trọng cao trong kim ngạch xuất khẩu….”- TS Tôn Gia Hóa nhấn mạnh

Với quy mô thị trường thủ công mỹ nghệ Việt Nam được dự đoán sẽ có tốc độ tăng trường vào khoảng 8,70% trong giai đoạn 2024 – 2032, theo đại diện Hiệp hội làng nghề Việt Nam, đây là con số thấp hơn mức tăng trưởng ngành toàn cầu, cho thấy ngành thủ công mỹ nghệ Việt Nam còn sơ khai và nhiều dư địa phát triển.

Loay hoay "đầu ra" cho sản phẩm

Khẳng định tiềm năng của hàng thủ công mỹ nghệ, ông Trần Văn Cường, Phó Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Hưng Yên cho biết, Hưng Yên hiện có 62 làng nghề, trong đó có 8 làng nghề truyền thống, 45 làng nghề đã được UBND tỉnh công nhận.

Tổng số cơ sở hoạt động sản xuất kinh doanh trong các làng nghề đã được công nhận là 17.750 cơ sở, tạo việc làm cho trên 44.900 lao động; doanh thu của các cơ sở trong các làng nghề đạt trên 7.445 tỷ đồng. Toàn tỉnh có 22 sản phẩm của các làng nghề tham gia đánh giá xếp hạng sản phẩm OCOP, trong đó có 18 sản phẩm đạt hạng 03 sao và 04 sản phẩm đạt hạng 04 sao…

Theo đại diện Sở Công Thương tỉnh Hưng Yên, bên cạnh những kết quả đạt được còn tồn tại khó khăn, thách thức trong việc tiêu thụ sản phẩm thủ công mỹ nghệ, đặc biệt là công tác xuất khẩu. "Sự phát triển kinh tế thị trường trong những năm gần đây khiến một số làng nghề thủ công mỹ nghệ đối diện với nguy cơ mai một, gặp nhiều khó khăn trong việc phát triển, xuất khẩu sản phẩm…", ông Cường chia sẻ.

Thay vì sơn mài truyền thống, những sản phẩm này được sử dụng sơn ô tô và cho ra nhiều mẫu mã phong phú. Ảnh: Thanh Thanh

Nghệ nhân Trần Thị Ngọc Lan, Phó Chủ tịch Hiệp hội Làng nghề dệt lụa Vạn Phúc cho biết, khó khăn nhất của làng nghề này là thay đổi máy móc thiết bị để nâng cao sản lượng và chất lượng hàng hóa. Bởi thực tế đội ngũ thợ dệt trong làng hiện tại chủ yếu là tầm trung niên nên khó bắt kịp với công nghệ hiện đại mới.

Cùng với đó, mẫu mã để theo kịp xu thế thời trang hiện đại thì cần các nhà thiết kế góp sức cùng thiết kế ra các dạng hoa văn, màu sắc phù hợp; Giá thành nguyên liệu đầu vào không ổn định nên giá thành sản phẩm làm ra cũng ảnh hưởng theo. “Như thực tế từ đầu năm 2024 đến giờ giá nguyên liệu tăng cao và chênh nhau nhiều, làm cho bà con thợ dệt cũng khó làm hơn…”- bà Lan cho biết.

Khẳng định chất lượng tinh sảo của hàng thủ công mỹ nghệ Việt Nam, song đại diện nhiều cơ sở sản suất cho biết, khi khách hàng đặt với số lượng lớn là “chịu chết” bởi chất lượng không đồng đều và cũng không đủ đáp ứng được về số lượng, giá thành.

Ngoài ra khi xuất khẩu các doanh nghiệp cùng cần đặc biệt quan tấm đến vấn đề sở hữu trí tuệ. "Nhiều bài học cay đắng khi đã có không ít doanh nghiệp xuất khẩu sang EU, Hoa Kỳ bị đôi tác kiện ngược vì vi phạm sở hữu trí tuệ", Nghệ nhân Nguyễn Văn Lưu, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Gốm sứ Chu Đậu chia sẻ.

Phải tính bài toán thị trường...

Theo Chuyên gia ngành thủ công mỹ nghệ Vũ Hy Thiều, dù sản phẩm làng nghề đã trở nên phong phú và có giá trị thẩm mỹ cao trong những năm qua, nhưng để đáp ứng yêu cầu xuất khẩu, cần phát triển sản phẩm đa dạng và chất lượng hơn.

Đặc biệt, sản phẩm của làng nghề phải đáp ứng tốt các yêu cầu cụ thể của từng thị trường, phù hợp với mức sống, lối sống, văn hóa và quan niệm thẩm mỹ khác nhau…

Những thiết kế thành công của sản phẩm thiết kế châu Á và thế giới năm 2023. Ảnh: Thanh Thanh

"Đa dạng mẫu mã luôn là yêu cầu bức thiết đối với sản xuất hàng thủ công xuất khẩu. Điều này ngày càng quan trọng đối với sự tồn tại và phát triển của các làng nghề…", ông Thiều nhấn mạnh.

Theo TS Tôn Gia Hóa, Phó Chủ tịch VICRAFTS, Việt Nam ngày càng hội nhập sâu rộng với kinh tế thế giới, các sản phẩm thủ công mỹ nghệ sẽ phải đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt với thị trường và yêu cầu ngày càng khắt khe từ người tiêu dùng. "Vì vậy, việc tạo ra sự khác biệt, nâng cao đẳng cấp và thể hiện bản sắc văn hóa quốc gia trong từng sản phẩm là rất cần thiết", ông Hóa lưu ý.

Đại diện VICRAFTS cũng chỉ ra những nhạn chế của ngành hàng thủ công mỹ nghệ khi tiếp cận thị trường, đó là: Năng lực các doanh nghiệp hạn chế trong các hoạt động Marketing; Các kênh online cũng chưa được tận dụng triệt để; Đầu ra sản phẩm thủ công phụ thuộc vào nhiều khâu trung gian...

"Để tích nghi với những biến đổi của thị trường và sự phát triển của khoa học công nghệ, các chiến lược Marleting hiện đại tiếp cận khách hàng dựa trên nền tảng kỹ thuật số và internet, hoạt động online và chủ ý tới tính đa chiều trong hành trình tiêu thị sản phẩm", Phó Chủ tịch VICRAFTS đề xuất.

Theo ông Lê Trung Dũng, Trung tâm phát triển thương mại điện tử (Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số -Bộ Công Thương), rất nhiều doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt các doanh nghiệp thủ công mỹ nghệ, gặp khó khăn và kinh doanh không thành công trên các nền tảng thương mại điện tử quốc tế.

"Việc có được gian hàng trên các sản thương mại điện tử mới là bước đầu, vẫn đề là phải đẩy mạnh truyền thông và PR đề người ta biết và vào gian hàng của mịnh. Cần phải xây dựng câu chuyện hấp dẫn về lịch sử, văn hóa và quy trình sản xuất sản phẩm để làm thương hiệu…", đại diện Bộ Công Thương đưa ra lời khuyên.

Các đại biểu dự hội thảo tham quan Làng nghề truyền thống hương Cao Thôn (tỉnh Hưng Yên). Ảnh: Nguyễn Vân