An toàn hóa chất cần đặt lên hàng đầu
Theo Cục Hoá chất (Bộ Công Thương), thời gian qua, ngành công nghiệp hoá chất đã có bước phát triển mạnh mẽ, đã hình thành được những tổ chức nghiên cứu, cơ sở sản xuất, kinh doanh trong các lĩnh vực của ngành, bước đầu hình thành một số tổ hợp công nghiệp hoá dầu và một số khu, cụm công nghiệp tập trung nhiều doanh nghiệp hoá chất.
Ngành công nghiệp hoá chất duy trì tốc độ tăng trưởng ổn định. Ảnh minh hoạ
Ngành công nghiệp hoá chất duy trì được tốc độ tăng trưởng ổn định qua các năm, khoảng 10-11%, sản phẩm hoá chất sản xuất trong nước đã đa dạng hơn về chủng loại, chất lượng được cải thiện, dần tiệm cận với các sản phẩm trong khu vực.
Một số lĩnh vực của ngành đã cơ bản đáp ứng đủ nhu cầu trong nước và hướng tới xuất khẩu như phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, săm lốp, sơn thông dụng, sản phẩm tẩy rửa, tiền chất thuốc nổ amoni nitrat (NH4NO3). Hầu hết các dự án hoá chất trong những năm gần đây sử dụng công nghệ tiên tiến, tiệm cận với trình độ khu vực và thế giới, các yếu tố an toàn, môi trường được nâng cao.
Phát biểu tại buổi họp Tổ soạn thảo xây dựng các Nghị định của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp để tổ chức, hướng dẫn thi hành Luật Hóa chất do Bộ Công Thương tổ chức mới đây, bà Nguyễn Thanh Loan - Trưởng phòng Phòng Phát triển công nghiệp hóa chất, Cục Hóa chất (Bộ Công Thương) cho biết, Luật Hoá chất 2007, Nghị định số 113/2017/NĐ-CP ngày 10/9/2017 (được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định số 82/2022/NĐ-CP ngày 18/10/2022) và Thông tư hướng dẫn đã hình thành một hệ thống quy định quản lý hoá chất tương đối toàn diện từ trung ương đến địa phương.
Cùng với nỗ lực của cơ quan quản lý nhà nước, hoạt động hoá chất thời gian qua đã được quản lý khá chặt chẽ và ngày càng đi vào nền nếp, quy củ. Công tác an toàn hoá chất được nâng cao vai trò và chất lượng, góp phần giảm thiểu những rủi ro tác động tiêu cực của hoá chất đến con người, môi trường và tài sản, đảm bảo an ninh, trật tự xã hội. Bên cạnh đó, các hoạt động phòng ngừa, ứng phó sự cố hoá chất được triển khai ở các cấp, góp phần hạn chế nguy cơ xảy ra sự cố, tăng cường năng lực ứng phó của các lực lượng, góp phần giảm thiểu nguy cơ và hậu quả của các sự cố hoá chất.
Tuy nhiên, theo bà Nguyễn Thanh Loan, bên cạnh kết quả đạt được, Luật Hoá chất 2007 và các Nghị định, Thông tư hướng dẫn đã bộc lộ một số hạn chế. Việc thực hiện các quy định hiện hành về an toàn, an ninh hoá chất như xây dựng kế hoạch, biện pháp phòng ngừa ứng phó sự cố hoá chất và huấn luyện an toàn hoá chất đôi khi bị xem nhẹ, không thực hiện hoặc thực hiện đối phó, hình thức chưa đảm bảo.
Trong khi đó, với đặc thù của hoá chất là sản phẩm phổ biến, được sử dụng rộng khắp trong đời sống người dân và hầu hết các hoạt động công nghiệp, nhưng lại tiềm ẩn nhiều nguy cơ ảnh hưởng cả trong ngắn hạn và dài hạn đến sức khoẻ con người và môi trường. Theo đó, các quy định về an toàn, an ninh hoá chất cần được hoàn thiện, góp phần hiện thực hoá chủ trương “phát triển hài hoà giữa kinh tế với văn hoá, xã hội, bảo vệ môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu” đã được nêu rõ tại Văn kiện Đại hội Đảng XIII.
Một số ngành công nghiệp hoá chất đã đáp ứng yêu cầu trong nước và hướng đến xuất khẩu. Ảnh minh hoạ
Cần thiết xây dựng Nghị định phát triển công nghiệp hoá chất an toàn
Theo bà Nguyễn Thanh Loan, tại một số quốc gia trong khu vực châu Á, công tác ứng phó sự cố hoá chất được đặc biệt quan tâm do mức độ ảnh hưởng của sự cố hoá chất tới sức khoẻ con người, môi trường và kinh tế là vô cùng lớn. Nhiều quốc gia đã thực hiện xây dựng các khu vực đào tạo, huấn luyện chuyên sâu cho công tác ứng phó khi xảy ra sự cố hoá chất của các tổ chức, cá nhân hoạt động hoá chất còn hạn chế do thiếu năng lực, kiến thức trong hoạt động ứng phó sự cố hoá chất.
Ngày 14/6/2025, Quốc hội khoá XV, Kỳ họp thứ 9 đã thông qua Luật Hoá chất số 69/2025/QH15. Theo đánh giá của Cục Hoá chất, đối với các nội dung về phát triển công nghiệp hoá chất và an toàn, an ninh hoá chất, Luật Hoá chất số 69/2025/QH15 đã giải quyết được những vấn đề còn tồn tại, hạn chế tại Luật Hoá chất 2007. Điển hình là Chiến lược phát triển ngành công nghiệp hoá chất (Điều 4) áp dụng bộ nguyên tắc hoá học xanh, đánh giá sự phù hợp địa điểm của dự án hoá chất với quy định về khoảng cách an toàn, báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng, báo cáo kinh tế - kỹ thuật đầu tư xây dựng của dự án hoá chất với quy định về khoảng cách an toàn, báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng, báo cáo kinh tế - kỹ thuật đầu tư xây dựng của dự án hoá chất.
Điều 33, Luật Hoá chất số 69 cũng bảo đảm an toàn, an ninh trong hoạt động hoá chất, và khoảng cách an toàn đối với công trình chuyên dụng (khoản 3, Điều 35). Cùng với đó, quy định danh mục hoá chất phải xây dựng Kế hoạch phòng ngừa, ứng phó sự cố hoá chất, quy định ngưỡng khối lượng tồn dư hoá chất lớn nhất tại một số thời điểm phải xây dựng Kế hoạch phòng ngừa, ứng phó sự cố hoá chất. Quy định chi tiết nội dung, trình tự, thủ tục, thẩm quyền, thời điểm thẩm định, phê duyệt Kế hoạch phòng ngừa, ứng phó sự cố hoá chất…
Xuất phát từ cơ sở chính trị, pháp lý và thực tiễn trên, bà Nguyễn Thanh Loan cho rằng, việc xây dựng Nghị định quy định chi tiết một số điều và biện pháp để tổ chức, hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Hoá chất số 69/QH15 về phát triển công nghiệp hoá chất và an toàn, an ninh hoá chất là cần thiết.
Hiện Nghị định đã được Bộ Công Thương xây dựng với bố cục 8 chương và 43 điều. Mục đích của Nghị định nhằm hoàn thiện cơ sở pháp lý để đẩy mạnh phát triển công nghiệp hoá chất phù hợp với chủ trương, định hướng của Đảng được nêu tại Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021-2030, triển khai các nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu nêu tại Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 17/11/2022, Hội nghị lần thứ 6 Ban chấp hành Trung ương Đảng khoá XIII liên quan đến ngành công nghiệp hoá chất.
Cùng với đó, nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước đối với sự phát triển của ngành công nghiệp hoá chất, quản lý hoá chất, giảm thiểu tối đa rủi ro của các hoạt động hoá chất tới sức khoẻ người dân, môi trường và tài sản, xã hội. Thúc đẩy cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, khuyến khích thu hút đầu tư.
Dự thảo Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Hoá chất số 69/QH15 về phát triển công nghiệp hoá chất và an toàn, an ninh hoá chất phù hợp với quy định của Luật Hoá chất số 69/QH15 và các luật có liên quan. Hiện dự thảo đang được Bộ Công Thương lấy ý kiến của các bộ, ngành, địa phương.
Nguyễn Hoà
