"Xanh hóa" thương mại điện tử

Tăng trưởng 2 con số nhưng không bền vững

Theo bà Lê Hoàng Oanh - Cục trưởng Cục Thương mại điện tử (TMĐT) và kinh tế số (Bộ Công thương), TMĐT ở Việt Nam đã có những bước phát triển đáng khích lệ trong thời gian qua. 6 tháng đầu năm 2023, doanh thu TMĐT bán lẻ tại Việt Nam ước đạt 10,3 tỷ USD, tăng khoảng 25% so với cùng kỳ năm trước, chiếm 7,7% doanh thu hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng cả nước.

Trong lĩnh vực bán lẻ trực tuyến, có hai khâu chính tác động xấu tới môi trường, bao gồm: khâu giao hàng (liên quan đến xe cộ chạy trên đường thải lượng lớn khí carbon) và khâu đóng gói (hộp carton, bao bì nilon, màng xốp hơi, hộp xốp, đồ nhựa dùng một lần). Những tác động xấu này còn ở mức độ cao hơn trong trường hợp giao hàng siêu tốc. “Chính vì vậy, việc tối ưu hóa chi phí vận chuyển không những giúp doanh nghiệp cắt giảm chi phí, mà còn đóng góp đáng kể vào việc giảm lượng phát thải từ hoạt động vận chuyển” - bà Lê Hoàng Oanh nhấn mạnh.

Đưa ra dẫn chứng cụ thể, ông Trần Thanh Hải - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công thương cho biết, chi phí logistics tại các doanh nghiệp bán lẻ chiếm tỷ trọng khá lớn trong giá thành, dao động từ 10% - 20%. Trong chi phí logistics, vận chuyển có tỷ lệ cao nhất khoảng từ 60% - 80%. Do đó, việc tối ưu hóa chi phí vận chuyển không những giúp doanh nghiệp cắt giảm chi phí mà còn đóng góp đáng kể vào việc giảm lượng phát thải từ hoạt động vận chuyển.

Nghiên cứu của Google, Temasek và Bain & Company (công ty tư vấn toàn cầu giúp những nhà tạo thay đổi tham vọng nhất trên thế giới định hướng tương lai) cũng chỉ rõ, việc tối ưu hóa hoạt động vận chuyển, logistics trong TMĐT giúp giảm quãng đường di chuyển của các phương tiện giao nhận, sử dụng các vật liệu tái chế, thân thiện để đóng gói hàng hóa… sẽ góp phần cắt giảm được 30 - 40% lượng khí phát thải trong lĩnh vực này.

Chủ động hướng tới thương mại điện tử xanh

Để TMĐT nước ta phát triển thân thiện hơn với môi trường, các ý kiến tại Diễn đàn hoàn tất đơn hàng 2023, với chủ đề "Hướng tới thương mại điện tử xanh" vừa diễn ra tại Hà Nội đã nhấn mạnh, việc cấp bách hiện nay là giảm thiểu yếu tố không bền vững, hướng tới nền kinh tế xanh và trung hòa carbon theo định hướng của Chính phủ. Các bên liên quan bao gồm các cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp, các cơ sở nghiên cứu và đào tạo, các tổ chức xã hội nghề nghiệp cần phối hợp chặt chẽ và triển khai các hoạt động phù hợp.

Về lợi ích kinh tế của TMĐT xanh, ông Nguyễn Thanh Hưng - Hội đồng tư vấn cấp cao về TMĐT, Hiệp hội TMĐT Việt Nam cho hay, sự phát triển của TMĐT xanh phù hợp với mục tiêu của Chính phủ về phát triển kinh tế xanh. Chính vì vậy, TMĐT xanh sẽ tạo ra công cụ hữu ích góp phần bảo vệ môi trường thông qua các hoạt động mua bán trực tuyến các sản phẩm, dịch vụ gắn với thu gom, tái chế rác thải không thân thiện với môi trường, mua bán trao đổi tín chỉ carbon hay thực hiện kinh tế tuần hoàn, mang lại lợi ích cho doanh nghiệp và cả người tiêu dùng.

Để phát triển TMĐT xanh, ông Nguyễn Thanh Hưng cho rằng, cần có nhiều nghiên cứu về tác động tích cực và tiêu cực của TMĐT tới môi trường, từ đó có giải pháp thiết thực và hiệu quả.

Từ phía hoạt động bưu chính, ông Lã Hoàng Trung - Vụ trưởng Vụ Bưu chính, Bộ Thông tin và Truyền thông cho biết, Việt Nam bắt đầu quan tâm đến thực hiện Chiến lược phát triển bưu chính bền vững, hướng tới dịch vụ bưu chính xanh. Mục tiêu phát triển bưu chính Việt Nam năm 2023 là đạt tổng doanh thu trên 62 tỷ đồng, sản lượng 2,4 tỷ bưu gửi. Để tối ưu hóa hoạt động bưu chính, bước đầu Vụ Bưu chính có nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế về các giải pháp bưu chính gắn với TMĐT, từ đó có giải pháp tối ưu hóa quy trình trình đóng hàng, giao hàng trong chuỗi hoạt động bưu chính, giao nhận hàng hóa Việt Nam.

Chia sẻ chủ động hướng tới TMĐT xanh, bà Lê Hoàng Oanh cho biết thêm, nhận thức được lợi ích từ TMĐT xanh, một số doanh nghiệp TMĐT và bưu chính, chuyển phát đã triển khai nhiều giải pháp sáng tạo nhằm giảm tác động tiêu cực tới môi trường, điển hình như Lazada, Grab hay Bưu điện Việt Nam.

Không chỉ giới hạn trong nội bộ doanh nghiệp, một số doanh nghiệp này còn có những sáng kiến thu hút sự tham gia của đối tác kinh doanh và người tiêu dùng, góp phần nâng cao nhận thức của các bên liên quan như các sáng kiến LazEarth, hay Cẩm nang “Đóng gói hàng hóa hiệu quả, thân thiện với môi trường” dành cho người bán hàng trên sàn TMĐT. Tiết giảm số lượng thùng carton, chuyển sang dùng 100% bao bì tái chế hay giảm rác thải nhựa; khuyến khích khách hàng chờ giao hàng chậm, thay vì đẩy mạnh quảng bá hình thức giao hàng ngay.